1 Mayıs Emek ve Dayanışma Günü yarın tüm yurtta coşkuyla kutlanacak. Bütün illerde kutlama programları var. Ancak konfederasyonlar ana kutlamalarını bazı kentlerde gerçekleştirecek. Diğer yandan bu 1 Mayıs’ta da emekçiler için değişen birşey yok. Krizin ağır faturasını emekçiler ve emekliler ödüyor. Enflasyonun altında ezilen emekçilerin maaş ve ücretleri yoksulluk sınırının çok altında. Yaklaşık 8 milyon işçinin bir aylık geçim ücreti haline gelen asgari ücret de daha 4. ayda açlık sınırının altına düştü. Milyonlarca emeklinin hali ise perişan. 10 bin lira aylıkla geçinmeye çalışıyorlar.
Türk-İş’in nisan ayı açlık-yoksulluk sınırı araştırmasına göre açlık sınırı 17 bin 725.19 liraya ulaştı. Yoksulluk sınırı ise 57 bin 736.78 liraya çıktı. Bekar bir çalışanın aylık yaşama maliyeti yani olması gereken asgari ücret 22 bin 991.90 lira. Araştırmada, “Ele geçen gelir, yapılması gereken harcamanın her geçen gün biraz daha gerisinde kalmaktadır. Bu nedenle geçim koşulları gün geçtikçe zorlaşmaktadır. Yerel seçimlerin ardından mutfak harcamasında gerekli olan birçok ürünün fiyatı artış gösterdi. Sadece yılın ilk dört ayında bile mutfağa gelen ek yük 3 bin 293.31 lira oldu” denildi. Dana etinin geçen aya göre 52 TL artış göstererek ortalama 523 TL’den, kuzu etinin ise ortalama 734 TL’den satıldığına dikkat çekildi. Yaklaşık 8 milyon asgari ücretli işçi var. Şu anda 17 bin 2 lira olan asgari ücret daha 4. ayda açlık sınırının altına düştü. Olması gereken asgari ücret ile mevcut asgari ücret arasında yaklaşık 6 bin liraya ulaşan fark var. Buna karşın iktidar ise temmuzda asgari ücrete zam olmayacağını açıkladı. Strateji ve Bütçe Başkanlığı’nın verilerine göre en düşük memur maaşı 32 bin 860 lira, ortalama memur maaşı da 37 bin 332 lira ile yoksulluk sınırının çok altında. Türk-İş Başkanı Ergün Atalay geçen yıl imzalanan kamu sözleşmesinin bir yılda “yerle bir olduğunu” söyledi. 20 yıllık bir kamu işçisi asgari ücretin biraz üzerinde ücret alıyor.
10 BİN LİRA AYLIK!
Emeklinin hali ise perişan. Yaklaşık 16 milyon emekliden büyük bir bölümü açlık sınırının altında aylık 10 bin lira ile geçinmeye çalışıyor. Ortalama memur emeklisinin aylığı bile 15 bin 445 lira ile açlık sınırının altında kaldı. Engelli aylıkları 3 bin 996 lira. 65 yaş aylığı 3 bin 337 lira. Bu aylıklarla geçinebilmek mümkün değil. Büyükşehirlerde sadece kiralar 15 bin liradan başlıyor. Enflasyon ücret, maaş ve aylıkları her geçen gün biraz daha eritiyor. İktidar ise enflasyonla mücadeleyi gerekçe göstererek ücret, maaş ve aylıklarda mevzuat dışındaki ek artışlara sıcak bakmıyor.
EMEKÇİ VERGİYE ÇALIŞIYOR
Emekçilerin bir diğer temel sorunu ağır vergi yükü. Yılbaşından itibaren ele geçen ücret ve maaşlar 110 bin lirayı geçtiğinde emekçiler de yüzde 15’lik gelir vergisi diliminden yüzde 20’lik gelir vergisine giriyor. Ücret ve maaşlardan daha fazla kesinti yapılıyor. Yılbaşında alınan ücret 3 ay sonra alınamıyor. Sigortasız yani kayıtdışı istihdam çok fazla. Sosyal hakların budandığı, ücretlerin çok düşük olduğu taşeron işçilik aynen devam ediyor. Sendikal örgütlenmenin önünde engeller bulunuyor. Toplam 16.3 milyon işçiden sadece 2.4 milyonu sendikalı. Sendikalaşma oranı yüzde 15.22. Birçok işveren sendikaya üye olan işçiyi kapının önüne koyuyor.
KAZA DEĞİL ‘CİNAYET’
Birçoğu önlenebilir olduğu halde “iş cinayetleri” devam ediyor. İSİG Meclisi’nin verilerine göre geçen yıl bin 932 işçi “iş cinayetlerinde” can verdi. Dünyada gelir eşitsizliği sıralamasında Türkiye; Meksika, Şili ve Kostarika’dan sonra sondan 4. sırada. Gayrisafi milli hasıladan emeğin aldığı pay OECD ülkelerinde ortalama yüzde 55-60, AB’de yüzde 65-70, Türkiye’de ise yüzde 30’larda.
MEMUR ‘FARKA’ MUHTAÇ
Memur maaşları enflasyonla eriyor. Milyonlarca memur 6 ayda bir verilen “enflasyon farkına” muhtaç durumda. Enflasyon farkı ise “sıfır zam” anlamına geliyor. İktidarın “kaldırılacak” sözünü verdiği kamudaki mülakatlar genişleyerek devam ediyor. Birinci dereceye gelen tüm kamu personeline 3600 ek gösterge sözü halen tutulmadı. KİT’lerdeki giyim yardımlarında “kart uygulaması” kaldırıldı. Tepkiler sürüyor. Kamuya yeni personel alınmıyor. Atanamayan binlerce öğretmen çok düşük maaşlarla “ücretli öğretmenlik” yapmak zorunda kalıyor.
‘HAYALLER ALMANYA, GERÇEKLER MORİTANYA’
TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu üyesi, CHP Manisa Milletvekili Vehbi Bakırlıoğlu, Türkiye’de her bin kişiden 15.6’sının “işçi değil adeta köle” olduğuna dikkat çekti. Türkiye, Modern Kölelik Endeksi’nde dünyada beşinci, Avrupa’da birinci sırada yer alıyor. Bakırlıoğlu, “Son altı yılda ülkemizin geldiği ekonomik ve siyasal ortam, maalesef işçilerimizi kölelik düzenine mahkum etmiş durumda. Oysa çok değil aynı kuruluşun 2018’de hazırladığı son raporda Türkiye 48. sırada yer alıyordu. Yayınlanan listede dünya genelinde Türkiye’den kötü olan ülkeler Kuzey Kore, Eritre, Moritanya ve Suudi Arabistan. Yani hayaller Almanya, gerçekler Moritanya” dedi. Bakırlıoğlu, şu anda Türkiye’de yoksul ya da yoksulluk tehdidi altında yaşayan kişi sayısının, AB üyesi 22 ülkenin nüfusundan daha fazla olduğunu, bunun yanı sıra Türkiye’de her gün ortalama 5 işçinin yaşamını yitirdiğine dikkat çekti. 2003-2024 yılları arasında da 32 binden fazla işçinin hayatını kaybettiğine işaret eden Bakırlıoğlu, “Çocuk işçilikte ise çalışma yaşı 10’a kadar düştü. Son 11 yılda 234’ü 14 yaşından küçük 671 çocuk işçi hayatını kaybetti. Ülkemizin içinde bulunduğu ağır ekonomik krizden ve siyasal buhrandan tek çıkış yolu Cumhuriyetin kuruluş değerlerine yeniden dönmektir” dedi.
1 MAYIS’TA KİM NEREDE?
Konfederasyonların ana kutlamalarını yapacakları yerler şöyle:
DİSK, KESK, TMMOB, TTB ve TDB, valiliğin yasağına karşın Anayasa Mahkemesi’nin kararına dikkat çekerek Taksim Meydanı’nda olacaklarını duyurdu. KESK ve TTB saat 10.00’da Beşiktaş Meydanı’nda toplanacak. DİSK, TMMOB ve TDB de saat 10.00’da Saraçhane Meydanı’nda olacak. Oradan Taksim’e yürüyecekler. Taksim’de kutlama kararı alan Birleşik Kamu-İş de saat 10.00’da Saraçhane’de toplanacak. Oradan Taksim’e yürüyecekler. Türk-İş Bursa’da kutlama yapacak. Fatih Sultan Mehmet Bulvarı’ndan başlayacak yürüyüşün ardından hastane alanında miting gerçekleştirilecek. Hak-İş, Kocaeli Kongre Merkezi önünde saat 13.00’te miting yapacak. Memur-Sen saat 11.30’da Samsun Kurtuluş Yolu Tütün İskelesi’nde kutlama gerçekleştirecek. Türkiye Kamu-Sen, İzmir Cumhuriyet Bulvarı Saat Kulesi Yanı Merkez Bankası önünde saat 14.00’te kutlamalara başlayacak.
Ankara’daki kutlamaların adresi ise Anadolu (Tandoğan) Meydanı olacak. Saat 12.00’de Atatürk Kültür Merkezi’nde (AKM) toplanacak olan gruplar buradan Anadolu Meydanı’na yürüyecek. Miting 13.30’da başlayacak.
